Tehno-optimizam predstavlja uvjerenje da uz pomoć nauke i tehnologije možemo riješiti probleme s kojima se svijet suočava i izgraditi bolju budućnost. To je u biti i osnova naučne fantastike kao književnog i filmskog žanra, koja je nebrojeno puta do sada pružila inspiraciju inžinjerima i preduzetnicima u stvarnom životu. Kada se Star Trek počeo emitovati u šezdesetim, predstavio je izume poput mobilnih telefona, tableta, i… pokretnih vrata! Međutim, manje je poznato da su se u toj seriji desio i prvi međurasni poljubac na malim ekranima, što je dokaz da naučna fantastika pored tehnoloških pomjera i društvene granice.
Meni su inače najzanimljiviji zapleti oni u kojima se čovječanstvo suočava sa nekom egzistencijalnom prijetnjom (npr. blockbusteri kao što su Armageddon ili Independence Day), te nas to natjera da zaboravimo na razlike i osmislimo neko revolucionarno rješenje. O tome je prošle sedmice u kontekstu korona-krize pisao i Yuval Noah Harari (čiju smo knjigu spomenuli u prošlom newsletteru), u izvrsnoj kolumni u Financial Timesu:
Epidemije više nisu nekontrolisane sile prirode. Nauka ih je pretvorila u izazov kojim se može upravljati. U prethodnim erama, kada su se ljudi suočavali s pošastima kao što je kuga, nisu imali pojma šta je to prouzrokovalo ili kako se to može zaustaviti. Kada je španska gripa udarila 1918. godine, najbolji naučnici na svijetu nisu mogli da identifikuju smrtonosni virus, mnoge usvojene protumjere bile su beskorisne, a pokušaji da se razvije efikasna vakcina pokazali su se uzaludnim.
Sa Covid-19 je bilo sasvim drugačije. Prva zvona za uzbunu o potencijalnoj novoj epidemiji počela su da se oglašavaju krajem decembra 2019. Do 10. januara 2020, naučnici ne samo da su izolovali odgovorni virus, već su sekvencirali njegov genom i informacije objavili na netu. U roku od još nekoliko mjeseci postalo je jasno koje mjere mogu usporiti i zaustaviti lance infekcije. Za manje od godinu dana nekoliko efikasnih vakcina bilo je u masovnoj proizvodnji. U ratu između ljudi i patogena, ljudi nikada nisu bili tako moćni.
Borba za opstanak čovječanstva protiv nove i nepoznate prijetnje, te odgovor na pitanje da li ljudi uopšte zaslužuju da prežive, je upravo i glavna tema Problema tri tijela, jedne od najnagrađivanijih sci-fi knjiga svih vremena, koju između ostalog preporučuju Obama, Zuckerberg i G.R.R. Martin.
Ako kojim slučajem ne volite naučnu fantastiku, ova knjiga svejedno zaslužuje vašu pažnju. Kao prvo, radnja se dešava u današnjem vremenu i na našoj planeti, a naglasak je na nauci, a ne na fantastici. Kao drugo, glavna tema je razotkrivanje zavjere koja ima za cilj da diskredituje nauku (u eri ravnozemljaša i antivaksera, ovo nažalost zvuči poznato), tako da žanrovski više liči na triler. Kao treće, iako zaplet ima epske proporcije, u fokusu su male, ljudske priče s kojima se možemo poistovjetiti. Nemojte da vas brine ni to što se radi o trilogiji. Istina je da se sve tri knjige dešavaju u istom svijetu, ali svaka ima druge likove i predstavlja zaokruženu cjelinu.
Za mene je šlag na tortu činjenica da su glavni likovi Kinezi (a ne Amerikanci), što daje uvid u potpuno drugačiju kulturu i način razmišljanja.
Da bi se efikasno obuzdao razvoj neke civilizacije, postoji samo jedan način: ubiti njenu nauku.
CIXIN LIU